همیشه در طول آفرینش تشکر از خداوند در برابر نعمات بیشمارش که به انسان ارزانی داشته به عنوان یک امر بدیهی سفارش شده.
به طور کلی می‌توان عبادت در ادیان را، به عنوان یک اصل جدا ناپذیر بر شمرد و محل عبادت هم نیز به نوبه‌ی خود از جایگاه بالایی برخورداراست که در جهان اسلام، مساجد برای مسلمانان تعبیه شده‌اند.
در میان مساجد تاریخی و زیبای ایران «مسجد گوهر شاد» در قلب حرم امام مهربانی‌ها حضرت علی بن موسی الرضا(ع) حال و هوای دیگری دارد.
پیشینه مسجد گوهرشاد
همانطور که گفته شد مسجد گوهرشاد در قسمت جنوب حرم امام رضا (ع) واقع شده است.
این مسجد به دستور «گوهرشاد بیگم» همسر «شاهرخ تیموری» در سال 821 ه-ق ساخته شد.
بانو گوهرشاد تمام تلاش خود را به کار گرفت تا بهترین مسجد جهان اسلام را برای رفاه حال زائران حضرت شمس الشموس فراهم کند و در این امر موفق هم شد.
مسجد گوهرشاد با کاشی‌کاری و معماری زیبایی که داراست به عنوان یکی از شاهکارهای معماری دنیا یاد می‌شود.
ایوان جنوبی مسجد گوهرشاد
این مسجد زیبا به سبک چهار ایوانی بنا گردیده است و با مقرنس‌های چشم نواز، دل هر بیننده‌ای را می‌رباید.
هر یک از ایوان‌ها حال و هوای خاصی دارند اما ایوان جنوبی که بنام «ایوان مقصوره» خوانده می‌شود با 37 متر طول و 500 متر مربع مساحت، به یکی از با شکوه‌ترین ایوان‌های این مسجد تبدیل شده است در انتهای آن محراب زیبایی وجود دارد که گویا هر نماز گزاری را برای خلوت با خالق خود فرا می‌خواند.
در نزدیکی این ایوان، منبر چوبی «صاحب الزمان» به چشم می‌خورد که برای تهیه و ساخت آن از هیچ میخی استفاده نشده است.
غرفه‌ها و دیوارهای مابین ایوان‌ها با آیات قرآنی مزین شده و جلوه‌ی بی‌نظیری از هنر ایرانی را به نمایش گذاشته است.
ایوان شمالی مسجد گوهرشاد
درست روبروی ایوان «مقصوره» ایوان «دارالسیاده» قرار دارد در میان کتیبه‌هایی که در پیشانی این ایوان وجود دارد کتیبه‌ای معرق به مرمت شاه عباس صفوی اشاره دارد که در نوع خود باعث زیبایی این ایوان شده است.
ایوان شرقی مسجد گوهرشاد
ایوانی که در ضلع شرقی مسجد واقع شده در گذشته بنام «ایوان حاج حسن» شهره بوده است اما به مرور زمان بنام «ایوان اعتکاف» تغییر یافته و می‌توان از طریق این ایوان به «رواق امام خمینی» رسید.
البته کاشی کاری‌های "معقلی" هم زینت بخش این قسمت شده است.
ایوان غربی مسجد گوهرشاد
به دلیل جای گیری کانال آب در زیر این ایوان در زمان های قدیم، آن را بنام «ایوان آب» می‌نامیدند و انتهای این ایوان در گذشته به بازار متصل بوده است.
امروزه این ایوان به وسیله درب سنگی از بازار جدا شده و به بن بست «شیخ بهاالدین عاملی» مرتبط می‌شود واین ایوان هم به سان ایوان‌های دیگر این مسجد، دارای تزئینات چشم‌گیری می‌باشد که با آیات قرآن کریم مرقوم گردیده است.
شبستان‌های مسجد گوهرشاد
وسعت مسجد گوهرشاد ناگفتنی است وجود هشت ایوان بزرگ که راه اتصالی برای ورود به هفت شبستان شده فقط گوشه‌ای از وسعت آن را بیان می‌کند و هر یک از آنها را بنام‌های گوناگون می‌خوانند که عبارتند از شبستان گرم، تبریزی، نهاوندی، سبزواری، میلانی، نجف آبادی و علوی که هر کدام به صورت قرینه با ایوان‌ها و ضرورت برگزاری جلسات قرآن، مراسم‌های عزاداری و جشن بنا گردیده‌اند.
گنبد رفیع این مسجد که بر فراز ایوان مقصوره جای گرفته با ارتفاع 41 متر از سطح زمین و فضای خالی ده متری بین دو لایه‌ی گنبد از یکدیگر، به عظمت بنا افزوده است. هر دو مناره‌ی این مسجد، با ارتفاع 43 متر با کتیبه‌هایی تزئین شده‌اند.
لازم به ذکر است که این مسجد زیبا و دل‌انگیز دوازده سال به طول انجامید.
مسجد گوهرشاد بارها در طول دوره‌های مختلف تاریخی صدمات فراوانی را متحمل گردیده است که از مهمترین آنها می‌توان به زمین لرزه سال 1084 و گلوله باران روس‌ها در سال 1330 ه-ق اشاره کرد که به همت هنر دوستان مرمت گشت.
با ورود به این مسجد می‌توان یکی از مساجد اصیل تاریخ معماری ایرانی –اسلامی را به وضوح دید. لمس این همه زیبایی و هنر در کنار آرامش وصف نشدنی این مسجد، بسیار ناگفتنی است.
شما هم اگر این روزها دلتان هوس کرده که به مشهد سفر کنید و می‌خواهید سفری متفاوت را تجربه کنید حتما سری به سایت هالی تور بزنید و در قسمت تور مشهد و بلیط هواپیما ثبت نام کنید تا از تمام گشت‌ها و خدمات ویژه توریستی موجود در شهر مشهد بهره‌مند شوید.
به قلم صفورا رستمی فرد